Sản xuất nông nghiệp thuận theo tự nhiên của hợp tác xã Bản Luông – Bắc Kạn
Nhắc đến chất thải rắn, đa phần mọi người trong chúng ta sẽ nghĩ ngay tới “núi” chất thải tại các bãi chôn lấp ở ngoại thành các thành phố lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, có một thực tế rằng, hiện nay, cùng với việc cơ cấu các ngành sản xuất ở nông nông đang ngày càng được đa dạng và đẩy mạnh, thì các hoạt động nông nghiệp, chăn nuôi đã tạo ra một lượng chất thải rắn khổng lồ. Nếu không được xử lý, lượng chất thải nông nghiệp khổng lồ này sẽ gây ô nhiễm môi trường, nhưng nếu được tận dụng, nó sẽ trở thành một nguồn tài nguyên có ý nghĩa và giá trị cả về mặt kinh tế và môi trường. Trong khuôn khổ dự án Eco-fair, CCS đã gặp một người phụ nữ tâm huyết như vậy.
Từng làm ở vị trí trợ lí ban giám đốc của một tập đoàn liên quan tới lĩnh vực tư vấn, chăm sóc khách hàng với cuộc sống đầy tiện nghi ở thủ đô Hà Nội, nhưng chị Ngô Thị Thanh Tâm cùng chồng mình đã quyết tâm từ bỏ tất cả lên Bắc Kạn – một tỉnh miền núi Đông Bắc Bộ để theo đuổi đam mê nông nghiệp sạch. Vào những ngày đầu, anh chị đã gặp rất nhiều khó khăn, bởi việc học hỏi và tìm hiểu tất cả mọi thứ liên quan từ canh tác nông nghiệp tới nông nghiệp sạch bền vững. Đã có đôi lúc, chị suy nghĩ liệu việc mình từ bỏ con đường đi thuận lợi để lựa chọn một con đương khó khăn như vậy có có thực sự xứng đáng.
Chị Tâm tâm sự với chúng tôi rằng, chị thích gọi lĩnh vực nông nghiệp mà chị đang làm là nông nghiệp thuận tự nhiên hơn gọi là nông nghiệp hữu cơ, bởi lẽ nông nghiệp hữu cơ ngày nay được rất nhiều người dùng để quảng bá cho sản phẩm, tuy nhiên chỉ một số ít người hiểu được đầy đủ khái niệm về nông nghiệp hữu cơ. Mục tiêu cốt lõi mà chị theo đuổi là tận dụng tối đa những giống bản địa, sự đa dạng sinh vật tại địa phương, tận dụng chất thải từ quá trình này để làm nguyên liệu cho quá trình khác, cố gắng để khép kín vòng tuần hoàn vật chất, ít để lọt chất thải nhất trong quá trình sản xuất.
Bã dong riềng sau khi đã lọc lấy tinh bột (nguồn: HTX Bản Luông)
Cây dong riềng giống bản địa của vùng Bắc Kạn chính là sự khởi đầu cho chuỗi sản xuất nông nghiệp thuận theo tự nhiên của chị. Dong riềng và các sản phẩm chế biến từ dong riềng đã trở thành một nét đặc trưng trong các sản phẩm nông nghiệp của Bắc Kạn. Tuy nhiên, phần bã dong riềng sau khi lọc lấy tinh bột thường bị bỏ đi, không được xử lý, đã tạo ra những ảnh hưởng xấu tới môi trường đất và nước xung quanh các khu vực dân cư, đồng thời cũng gây lãng một tài nguyên đầy tiềm năng. Nhiều cơ sở chế biến rong riềng thường ủ bã rong riềng cùng với phân ure và muối làm phân, tuy nhiên, cách làm này chưa thực sự tạo ra các sản phẩm thuận theo tự nhiên như chị mong muốn.
Dự án Eco-fair đã gặp được chị Tâm, và với chị Eco-fair cũng là nơi chị tìm thấy những người bạn có chung quyết tâm, chí hướng với mình. Ban đầu, dự án trao đổi và cùng chị tìm ra giải pháp đưa ra là sử dụng bã dong riềng làm nguồn thức ăn để nuôi ruồi lính đen (BSF) – một loài côn trùng có giá trị dinh dưỡng cao, được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi, không gây hại cho môi trường mà lại dễ nuôi. Sự kết hợp này sẽ giúp giải quyết vấn đề ô môi trường từ bã dong riềng, hạn chế tạo mùi khó chịu cho khu dân cư xung quanh, đồng thời tạo ra nguồn thức ăn sạch giàu protein cho gà trong trang trại của chị. Bên cạnh đó, phân của ruồi lính đen là nguồn phân bón giàu dinh dưỡng cho cây trồng, được chị tái sử dụng lại cho quá trình trồng dong riềng sau đó. Tính đến hiện tại, chị đã thử nghiệm thành công nuôi ấu trùng ruồi lính đen trên bã dong riềng.
Ấu trùng ruồi lính đen đang ăn bã củ dong riềng tại thí nghiệm của chị Tâm (nguồn: HTX Bản Luông)
Càng trao đổi, làm việc nhiều hơn với chị, nhóm dự án đã được chị tiết lộ về mong muốn xây dựng một trang trại thí điểm của vùng để chứng minh hiệu quả và kết nối đầu ra, sau đó chuyển giao công nghệ cho bà con cùng làm theo hướng “Nông nghiệp thuận theo tự nhiên” của HTX Bản Luông.
Được truyền cảm hứng bởi sự quyết tâm của chị Tâm, những cuộc trao đổi, những buổi họp online liên tục do chưa thể gặp mặt trực tiếp vì dịch covid dường như đã trở thành một công việc quen thuộc, nhóm chuyên gia dự án Eco-fair đã tiếp tục cùng chị nghiên cứu và tư vấn, tiến hành xây dựng cơ sở sản xuất nông nghiệp khép kín, là nơi tiếp nhận thử nghiệm các công nghệ mới được chuyển giao từ trung tâm CCS về kỹ thuật nông nghiệp, điển hình nhất là ứng dụng than sinh học làm đệm lót sinh học trong chăn nuôi, cải tạo đất và ủ phân compost cho trồng trọt hữu cơ, ứng dụng công nghệ khí hóa liên tục VCBG (đực sáng chế bởi trung tâm CCS) để sản xuất than sinh học và sưởi ấm cho gia cầm.
Đàn gà được nuôi hoàn toàn bằng nguyên liệu tuần hoàn, tái sử dụng từ các phần phụ phẩm của các quá trình trước đó (nguồn: HTX Bản Luông)
Trên con đường hướng xây dựng và phát triển trang trại “nông nghiệp thuận theo tự nhiên” sắp tới của chị chắc chắn sẽ gặp rất nhiều chông gai nhưng chúng tôi tin rằng với bản lĩnh và sự quyết tâm của chị, mọi khó khăn chỉ là bước đầu tiên, chị sẽ vượt qua và xây dựng thành công một hình ảnh trang trại hữu cơ đúng nghĩa, trở thành một mô hình kiểu mẫu cho những người lựa chọn con đường và chí hướng giống chị, đồng thời lan toả lối sống xanh, sạch tới cộng đồng xung quanh chị.
Dương Văn Toàn - Hòa Nguyễn.
